Özet

Özet

Günümüzde yaygın olarak kullanılan inhalasyon sistemleri ölçülü doz inhaleri (ÖDİ), kuru toz inhaleri (KTİ) ve nebülizatörlerdir. İnhalasyon tedavisi ile aynı etkinliği sağlamak için, diğer yollara göre daha az ilaç kullanılır, sistemik yan etkiler daha azdır, etkinin başlama süresi daha kısadır. En iyi koşullarda aerosol partiküllerin %15-20'si akciğerlere ulaşır. On mikrondan büyük partiküller üst solunum yollarında takılır. Yaklaşık 5 mikron çapındaki partiküller bronşlara ulaşır.

ÖDİ'lerin avantajları çabuk kullanılabilmesi, kompakt ve kolay taşınılabilmesi, birden çok doz içermesi ve diğer araçlara göre ucuz olmasıdır. Dezavantajları itici gaz (chlorofluorocarbon: CFC) gerektirmesi, fazla miktarlarda orofarengeal birikim olması ve el - ağız koordinasyonu gerektirmesidir. ÖDİ ile meydana gelen hataları ve komplikasyonları hava odacığı (spacer) ile minimuma indirmek mümkün olmuştur.

Ozona zarar veren CFC'lerin üretimi, temel olmayan kullanımlar için Montreal Protokolü ile durdurulmuştur. ÖDİ sistemlerindeki CFC'ler temel gereksinim sayılmıştır. Ancak son yıllarda CFC'nin alternatifi olarak hidrofluoroalkanlar (HFA) tanımlanmıştır.

ÖDİ ile kıyaslandığında, KTİ ile uygulanan aynı doz ilaç akciğere yaklaşık iki kat fazla ulaşır, orofarinkste biriken miktar ise daha az olmaktadır. KTİ'ler inspirasyon akımı ile çalışan ve ilacın otomatik salınmasını sağlayabilen sistemlerdir. Çok ufak ilaç partiküllerini, daha büyük agregatlar şeklinde depolar. İnspirasyon ile araçtan çıkan aerosol partiküllerin aerodinamik çapı 6 µm'den küçük olacak şekilde hazırlanmıştır. Bunlara "ince partikül" denir. Bronş ve bronşiyollere ulaşanlar bu ince partiküllerdir. Kaba partiküller üst solunum yollarında takılır. İn vitro deneylerde, hafif, orta ve güçlü akım hızlarında ortaya çıkan ince partikül miktarının farklı olduğu saptanmıştır. KTİ sisteminin iç direnci inspirasyon hızını veya ince partikül miktarını etkilemez. Hastanın inspirasyon hızı daha önemli bir faktördür. İnspirasyon hızı en az 30 l/dk olmalıdır. Ağır obstrüksiyonu olan hastalar bile bu hızda inspirasyon yapabilirler. Ülkemizde kullanılan KTİ sistemleri, aerolizer, diskhaler, turbuhaler ve diskustur.

İnhalasyon tedavisinin başarısını etkileyen faktörler hasta uyumu, akciğerde depolanma miktarı, kullanılan inhalasyon teknikleri ve araçlardır. Hasta uyumu çalışmalarında, astımlı hastaların izlendiği süreçte, önerilen ilacı aldığı gün sayısı %20 ile %73 arasında değişebilmektedir. Benzer şekilde, reçetede öngörülen doza karşılık, hastaların aldığı doz %63 ile %92 arasında değişmektedir.

Akciğere biriken miktar, inhalasyon tekniklerinden ve kullanma önerilerinden etkilenir. Uygun teknikler kullanıldığında, akciğerde depolanan miktarın %7.2'den %22.8'e çıkabildiği gösterilmiştir. İnhalasyon araçlarını kullanırken hastaların %90'nı hata yapabilmektedir. Eğitimsiz kişilerde hata oranı artmaktadır. Yaşlı hastalar daha çok hata yapmaktadırlar. Hastalara ilaç kullanımı hakkında bilgi verilirse hata oranı azalmaktadır.